The Cryosphere dergisinde çarşamba günü yayınlanan yeni bir çalışma, 2014 ile 2017 yılları arasında en az altı kış drenajı olayı olduğuna dair kanıt buldu.
*Scientific American’dan Chelsea Harvey tarafından kaleme alınan bu makale Yeşil Gazete tarafından Türkçeleştirildi.
Grönland buz tabakasının tepesindeki devasa göllerin aniden kaybolma alışkanlığı var: Bir bakmışsınız oradalar bir bakmışsınız buzdaki deliklerden hızla akıyorlar.
Bazı bilim insanları, bu olayların buzun erime oranını artırabileceğine inanıyor. Bu durum erime hızının son 12 bin yılın en yüksek seviyesine ulaştığı ve erimenin hızlanarak devam ettiği Grönland için büyük bir endişe kaynağı.
En az altı kış drenajı tespit edildi
Yakın zamana kadar, bilim insanları bu drenaj olaylarının neredeyse tamamen yaz aylarında, buzun eridiği ve göllerin büyüdüğü zamanlarda gerçekleştiğine inanıyorlardı. Buzun çoğunun yeniden donması gerektiği kış aylarında daha az olası görünüyordu.
Ancak yeni elde edilen kanıtlar bu olayların tüm yıl boyunca gerçekleşebileceğini gösteriyor. The Cryosphere dergisinde çarşamba günü yayınlanan yeni bir çalışma, 2014 ile 2017 yılları arasında en az altı kış drenajı olayı olduğuna dair kanıt buldu.
Radar verisinden yararlanıldı
Çalışma, “geri saçılma” olarak bilinen özel bir tür radar verisine dayanıyor. Geri saçılma, kar ve buz gibi daha yansıtıcı olan nesnelerde daha yüksek olma eğiliminde. Yani sıvı bir göl donmuş bir yüzeye göre daha az geri saçılma üretiyor.
Cambridge Üniversitesi’nden araştırmacılar Corinne Benedek ve Ian Willis, Grönland buz tabakasının üstündeki gölleri bulmak için ilk önce verileri taradılar. Daha sonra, kış aylarında bu göller üzerindeki geri saçılmanın aniden arttığı örnekleri aradılar. Bu da göllerdeki sıvı suyun hızla boşaldığı zamanları gösterdi.
Hepsi kasım ve şubat ayları arasında gerçekleşen altı örnek buldular. Ek veriler, bu olayların en az üçü için ekstra kanıt sağladı.
Ne kadar yaygın olduğu bilinmiyor
Araştırmacılar, göllerin süzüldükten sonra hacim olarak nasıl değiştiğini tahmin etmek için özel bir görüntüleme yöntemi kullandı. Görüntüler de göllerin gerçekten küçüldüklerini gösterdi.
Çalışma, Grönland göllerinin kışın her zaman yeniden donmadığını gösteriyor. Bazıları açıkça bir miktar sıvı su tutmaya devam ediyor. Çalışmanın ortaya çıkardığı bir başka soru ise kış drenaj olaylarının gerçekte ne kadar yaygın olduğu.
Willis yaptığı açıklamada, “Artık kışın göllerin drenajının olabilecek bir şey olduğunu biliyoruz, ancak bunun ne sıklıkla olduğunu henüz bilmiyoruz” dedi.
Sebebi hakkındaki varsayımlar
Buna ek olarak araştırmacılar kışın drenaj olaylarına neyin sebep olduğundan tam olarak emin değiller.
Bilim insanları yaz aylarında göller büyüdükçe buz üzerinde artan baskı oluştuğuna inanıyor. İlave basınç da sonunda buz çatlaklarının açılmasına neden olabiliyor. Bazı çalışmalar ise buz tabakası kayarken hareketin yeni çatlaklar oluşmasına neden olabileceğini öne sürüyor. Kış göllerine neyin neden olduğunu anlamak için daha fazla araştırmaya ihtiyaç var.
Yaz aylarında bilim adamları, göllerin büyüdükçe buz üzerinde artan baskı uygulayabileceğine inanıyor. Bu ilave basınç, sonunda buzda çatlakların açılmasına neden olabilir. Diğer çalışmalar, buz tabakasının kayarken ve ana kayanın üzerinde kayarken hareketinin yeni çatlakların oluşmasına neden olabileceğini ileri sürdü. Kış göllerine ne olduğunu anlamak için daha fazla araştırmaya ihtiyaç var.
Etkisi ne?
Bilim insanları, hızlı drenaj olaylarının Grönland buz tabakasını hem yazın hem de kışın nasıl etkilediğini tam olarak anlamaya çalışıyorlar.
Göller boşaldığında, sıvı su genellikle doğrudan buz tabakasının dibine akıyor. Bazı araştırmalar, bunun bir tür yağlama etkisine sahip olabileceğini ve buzun altındaki ana kayanın üzerinden kaymasını kolaylaştırdığını öne sürüyor. Bazıları da bu gerçekleştiğinde, eriyen buzulların okyanusa parçalanma hızını artırabileceğini söylüyor.
Birleşmiş Milletler Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli‘nin 2014’te yayınlanan son büyük raporu, drenaj olaylarının meydana geldikleri yerde geçici olarak buz akışını hızlandırabileceğini, ancak etkinin kısa ömürlü olduğunu öne sürdü.
Ayrıca, bu olaylar zamanla daha yaygın hale gelirse- buz tabakasının yüzeyinde erime arttıkça daha olası- kayma etkisinin azalacağına işaret ediyor.
Cevaplanmayı bekleyen sorular
Her iki durumda da bu olayların ne sıklıkla gerçekleştiğini bulmak önemli bir adım. Bilim insanlarının, Kuzey Kutbu ısınmaya devam ederken Grönland buz tabakasının geleceği hakkında daha iyi tahminler yapmasına yardımcı olabilir.
Willis, “Bu kış göl drenajı fenomeninin ne kadar yaygın olduğunu henüz bilmiyoruz, ancak Grönland buz tabakasının yanı sıra Kuzey Kutbu ve Antarktika’daki diğer yerler için de önemli etkileri olabilir” ifadelerini kullandı. kaynak yeşilgazete.